Kolega GL1zdA poprosił mnie o porównanie CT1600 z CT2760 pod względem jakości dźwięku i syntezy FM. Usiadłem do tematu 2 godziny temu, lecz postanowiłem pociągnąć to nieco dalej. W efekcie porównałem brzmienie syntezy FM następujących kart dźwiękowych:
- A-Trend ATC-6631 YMF719E-S
- Creative Sound Blaster PRO 2 CT1600
- Creative Sound Blaster 16 CT2230 (25.07.2019)
- Creative Sound Blaster 16 CT2291 (27.10.2018)
- Creative Sound Blaster AWE32 CT2760
- Creative Sound Blaster AWE32 CT3990
- Creative Sound Blaster AWE64 Gold CT4390
- Creative Sound Blaster AWE64 Value CT4500 (30.09.2018)

Przy zgrywaniu materiału użyty został następujący sprzęt:
AMD K6-III+ @ 133MHz z wyłączoną całą pamięcią podręczną
256MB RAM SDR @ 66MHz CL2
Gigabyte GA-5AX
3dfx Voodoo 3 3000 AGP
Bestec ATX-300-12Z

Dźwięk zgrywany był za pomocą iRivera H320 z wgranym oprogramowaniem Rockbox i kodowany przez niego do MP3 320kbps w locie. Podłączony był do wyjścia głośnikowego karty dźwiękowej za pomocą kabelka jack-jack (jack-2x chinch w przypadku CT4390). W każdej karcie wyłączony był wbudowany wzmacniacz słuchawkowy jeśli był obecny, a CT1600 miała odkręconą głośność do oporu.

Aby ułatwić dla ucha porównanie dźwięku pomiędzy poszczególnymi kartami, znormalizowałem wszystkie nagrania za pomocą Audacity 2.0.3. Wiadomo - głośniejsze źródło subiektywnie brzmi lepiej, a nie o to chodzi. W paczce zawarte są nagrania zarówno znormalizowane jak i oryginalne, które pozwolą porównać głośność poszczególnych kart.

Nagrania to pierwszy i piąty utwór z Lotus: Ultimate Challenge. Wybrałem akurat te, ponieważ bardzo się od siebie różnią. Pierwszy zawiera dominującą partię basową, podczas gdy piąty zawiera wiele "piskliwych" dźwięków, w sam raz do uwypuklenia ułomności CQM.

Nie przeciągając dłużej oto paczka (352MB):
(You need to Login or Register to view media files and links)

W paczce zawarte są nagrania prosto z H320, nagrania znormalizowane za pomocą Audacity oraz zdjęcia kart w wysokiej rozdzielczości.

Jeśli chodzi o spostrzeżenia, to w uszy rzuca się różnica pomiędzy starszą a nowszą implementacją CQM. CT3990 brzmi zauważalnie gorzej od CT4390, do tego stopnia że w pierwszym utworze Lotusa AWE64 nie brzmi istotnie gorzej od kart z prawdziwym OPL3 - po prostu inaczej. Oczywiście drugi utwór obnaża kartę.

Pierwsza na podium jest ATC-6631. Jest kartą najgłośniejszą, szumi najmniej, ma pełne brzmienie z wybrzmiewającym dołem i nieobciętą górą.

CT2760 nieco obrywa będąc kartą która szumi najbardziej poprzez stary DAC CT1701-T, ale wynikowy dźwięk jest i tak jest moim zdaniem lepszy od wszystkich pozostałych kart wliczając w to ATC-6631. Musicie posłuchać sami, mi podoba się bardziej pomimo tego, że szum jest słyszalny.

CT1600 szumi prawie tak bardzo jak CT2760 ale ma przy tym obciętą górę przez co brzmi gorzej od pozostałych kart mających prawdziwe OPL3.

No i na koniec dwie karty korzystające z CQM. CT3990 ciężko jest słuchać - poszczególne partie realizowane są mniej lub bardziej wiarygodnie, ale ostateczny wynik to zdeformowany dźwięk. CT4390 jest pod tym względem znacznie lepsza, choć również daleko jej do oryginału. Paradoks jednak jest taki, że CT4390 szumi znacznie bardziej od CT3990, która jest najmniej szumiącą kartą w zestawieniu. Możliwe że coś jest nie tak z moim egzemplarzem AWE64 Gold, bo szumi najbardziej ze wszystkich kart w zestawieniu.

Mam nadzieję, że ktoś będzie miał z tych wypocin choć trochę frajdy. Ja bawiłem się przednio

Iriver z rockbox, lotus... Cytując "szanuje jak poj*bany". Ymf74x chyba powinna byc na podobnym poziomie, co ymf719?

CT3900 byłoby super, bo tam już jest nowy DAC w jednej z wersji z CT1703. Jestem jeszcze ciekaw jakiegoś Sound Blastera z DACiem AK4501-VS (czasami mają tylko naklejkę creative'a).

Cieszę się, że porównanie się podoba Nie planowałem dodawać więcej kart, ale mam jeszcze CT1350B, CT4500 i CT4520 które mógłbym przetestować.

@ Batyra
Dzięki za szczodrą propozycję. Myślę że możemy się dogadać (a miałbym też jeszcze jeden romans), tylko trzeba byłoby wybrać karty do przetestowania. Zauważyłem że wszystkie Twoje SB16 mają naklejki Creative na DACach. Czyżby wszystkie miały DAC Asahi Kasei?

@ kazeobi
Wszystkie Yamahy YMF72x/74x mają oryginalny OPL3 więc powinny brzmieć podobnie do mojego A-Trenda, choć wiadomo - bez sprawdzenia można wróżyć z fusów najwyżej

@ GL1zdA
Do odsłuchu używam słuchawek Superlux HD668B które charakterystykę mają taką:
(You need to Login or Register to view media files and links)
Wysoki szum i "aliasing" są bardzo wyraźnie słyszalne, ale jestem zdania, że skoro taka natura OPL3, to nie należy używać filtrów i obcinać tego pasma jak to zostało zrobione w SB Pro 2.0.

Zaktualizowałem wpis o CT4500. Niestety mojej CT1350B brakuje oscylatora i dwóch kondensatorów, więc nie ma szans działać.

Będziemy z Batyrą robić manewr z wysyłką jego kart, także  GL1zdA - czy mógłbyś potwierdzić, że jakakolwiek z SB16 Batyry powinna się nadać do przetestowania DAC AK4501-VS (to moje założenie)?

Na razie moje propozycje do przesłania:
- CT1350B (do porównania z moją i próby wskrzeszenia mojej)
- CT1740
- CT3900

Ktoś ma specjalne życzenia?

Z General MIDI jest ten problem, że bazuje na próbach wbudowanych w urządzenie które służy do odtwarzania, więc na każdym będzie brzmiało inaczej. Wiadomo MT-32 i SC-55 były standardem przy Tworzeniu ścieżek dźwiękowych, ale każde inne urządzenie brzmi inaczej.

@forteller
Sprawa AK4501 się wyjaśniła (You need to Login or Register to view media files and links). CT1701 to jest po prostu AK4501 z logo Creative, czasem jednak tego nie robili i na kartach lądowały AK z napisem producenta. Więc różnicy być nie powinno.

Co więcej, w przypadku FM różnicy nie powinny być na żadnej karcie z oryginalnym OPL YAMAHY, bo one były wstawiane w parze z przetwornikiem YAC Yamahy. Można spróbować porównać parę YMF262-M + YAC512-M (OPL3-M) z YMF289B-S + YAC-516E (OPL3 w wersji 3.3V). Tylko ta druga para rzadko występuje na kartach Creative i nie widzę ich ani u Batyry ani w mojej kolekcji.

Różnice mogą potencjalnie być w SoundBlasterach 16 w wersjach z C OPL (AWE32 puszczają FM z C OPL przez EMU8000, a ten ma dedykowany DAC), ale tutaj jeszcze ustalam, czy na pewno wtedy FM przechodzi przez CT1701/CT1703. Jeśli tak, to w zasadzie uważać należałoby tylko na SB16 CT2230, występującą czasem w wersji z kombinacją C OPL i CT1703-T, który wg informacji na Vogons jest słaby.

Ale przypomniała mi się inna ciekawostka. AWE32 z CT1747 puszczają FM przez EMU8000, a EMU8000 ma wyjście S/PDIF. Wiec jak chcemy mieć taką super referencyjną wersję FM, to jeśli masz coś, co łyka S/PDIF i ma audiofilski przetwornik, to takie nagranie pomijałoby ewentualny wpływ miksera Creative'a na dźwięk.

Możemy jeszcze iść w kierunku przepadania wpływu miksera na FM. Wszystkie karty z układem Vibra korzystały z miksera w nim wbudowanego. Reszta, łącznie z AWE64, korzystała CT1745 (w różnych wersjach). Z tego co widzę, to mam 3 karty z oryginalnym OPL3 i układami Vibra (CT3930 Sound Blaster 32 i CT3120 Sound Blaster 16 z Modemem na Vibra 16 oraz CT2890 Sound Blaster 16 z Vibra 16S), więc jeśli chcesz na to zerknąć, to mogę podesłać. Teoretycznie wyjście z Vibry powinno być czystsze.

Dodałbym też nagranie z emulowanego OPL z DOSBoxa - jako odniesienie, na ile ta emulacja jest wierna.

@Batyra
No z tym to bywało różnie. Z przypadków, które sam sprawdzałem to np. Dune II:
(You need to Login or Register to view media files and links)

DAW: Adlib Visual Composer
Midi Interface: Adlib Card, Roland MPU-401
Hardware: Roland MT-32, Roland Sound Canvas

(You need to Login or Register to view media files and links)

"By the time I started on Dune 2, I was working on the PC using adlib sound card (FM synthesis based) we also supported Roland Mt32 and Soundcanvas midi playback modules. But its native composition sound began with the FM synthesis and doing a lot of hand-editing within the scores to constantly change instruments, tempos, and transitions."

Co Sound Blastera Pro to myślałem bardziej o muzyce sprzed czasów Sound Canvas. Wiele gier w ogóle nie miało ścieżki pisanej pod MIDI.

@GL1zdA
Dokładnie tak, no ja trochę generalizowałem. Trzeba wziąć tez pod uwagę, że ścieżka z Dune II to taka z wyższj półki... Chocby ze względu też na wsparcie AdLib gold. Widać, ze oni z adlibe mocno współpracowali.